Promieniowanie EMF a rozwój nowotworów u ludzi

W dobie postępu technologicznego jesteśmy coraz bardziej narażeni na działanie pól elektromagnetycznych (EMF – Electromagnetic Fields). Źródłem tych pól są urządzenia codziennego użytku: telefony komórkowe, routery Wi-Fi, linie wysokiego napięcia czy kuchenki mikrofalowe. W związku z tym rośnie zainteresowanie potencjalnymi skutkami zdrowotnymi ekspozycji na EMF, w tym ich możliwym związkiem z rozwojem nowotworów u ludzi.

Czym jest promieniowanie EMF?

Promieniowanie elektromagnetyczne to forma energii rozchodząca się w postaci fal. Wyróżniamy dwa główne typy EMF:

1. Niskiej częstotliwości (ELF) – np. pola generowane przez linie energetyczne (do 300 Hz).

2. Promieniowanie radiowe (RF) – obejmuje fale radiowe, mikrofale, sygnały z telefonii komórkowej, Wi-Fi itp. (od kilkudziesięciu kHz do GHz).

W przeciwieństwie do promieniowania jonizującego (np. promieniowania rentgenowskiego), promieniowanie EMF nie ma wystarczającej energii, aby uszkadzać bezpośrednio DNA. To jednak nie oznacza, że jest całkowicie bezpieczne.

EMF a nowotwory – co mówią badania?

1. Klasyfikacja WHO

Międzynarodowa Agencja Badań nad Rakiem (IARC), będąca częścią WHO, zaklasyfikowała promieniowanie RF jako możliwe czynnik rakotwórczy (grupa 2B). Oznacza to, że istnieją ograniczone dowody na zwiększone ryzyko raka u ludzi – głównie w odniesieniu do gliomów (nowotworów mózgu).

2. Eksperymenty na zwierzętach

 National Toxicology Program (NTP, USA) – 2018

• Typ: Badanie na szczurach i myszach.

• Wyniki: Stwierdzono niewielki, ale istotny wzrost występowania rzadkich nowotworów, takich jak:

  • Schwannoma serca (u samców szczurów),

  • pewne formy glejaków mózgu.

• Wniosek: Choć badanie dotyczyło zwierząt, autorzy uznali, że wyniki są warte dalszego rozważenia w kontekście zdrowia ludzi.

• Ramazzini Institute (Włochy) – 2018

  • Typ: Długoterminowe badania na szczurach.

  • Wyniki: U szczurów narażonych na fale RF o natężeniu zbliżonym do emisji z anten bazowych, również odnotowano przypadki schwannomów serca – podobnie jak w badaniu NTP.

  • Wniosek: Wskazano zgodność wyników z badaniami NTP mimo różnic w dawkach i źródłach emisji.

  Publikacja w "Environmental Research"

  Hardell et al. (Szwecja) – różne lata

  • Typ: Badania epidemiologiczne.

  • Wyniki: Użytkownicy telefonów komórkowych przez ponad 10 lat mieli zwiększone ryzyko:

    • Glejaków,

    • Neurom II nerwu słuchowego.

  • Wniosek: Autorzy zalecają ostrożność i uznają fale RF za potencjalnie rakotwórcze.

  Przykład jednej z publikacji: Int J Environ Res Public Health. 2007

  INTERPHONE Study (wielonarodowe, WHO/IARC) – 2010

  • Typ: Międzynarodowe badanie obejmujące 13 krajów.

  • Wyniki: W ogólnej populacji nie stwierdzono jednoznacznego wzrostu ryzyka. Jednak:

    • Osoby z najwyższym poziomem ekspozycji (>1640 godzin rozmów) miały podwyższone ryzyko glejaków.

  • Wniosek: Wyniki są niejednoznaczne, ale sugerują możliwy związek przy długotrwałej ekspozycji.

  Raport INTERPHONE – IARC

Mechanizmy działania EMF

Choć EMF nie jonizuje materii, badacze wskazują na kilka potencjalnych mechanizmów, poprzez które może oddziaływać na komórki:

• Stres oksydacyjny – zwiększona produkcja wolnych rodników, mogących uszkadzać komórki.

• Wpływ na sygnały komórkowe i ekspresję genów.

• Zmiany w przepuszczalności błon komórkowych i barier biologicznych, np. bariery krew–mózg.

Wnioski i zalecenia

Aktualnie brakuje jednoznacznych dowodów naukowych potwierdzających, że ekspozycja na promieniowanie EMF w typowych warunkach życia codziennego powoduje raka. Niemniej, wiele badań sugeruje możliwe ryzyko przy długotrwałym i intensywnym narażeniu.

Zalecenia ostrożności:

• Korzystać z zestawów głośnomówiących podczas rozmów telefonicznych.

• Ograniczać czas ekspozycji dzieci na urządzenia mobilne.

• Nie spać z telefonem komórkowym przy głowie.

• Umieszczać router Wi-Fi z dala od miejsc długiego przebywania.

• Stosowanie sprawdzonych odpromienników.

Podsumowanie

Promieniowanie elektromagnetyczne to nieodłączna część współczesnego życia. Rosnąca ekspozycja społeczeństwa budzi potrzebę dalszych badań. Zachowanie zasad ostrożności, szczególnie w przypadku dzieci i kobiet w ciąży, może stanowić rozsądne podejście wobec niepewności naukowej.